SISTEM EJAAN DAN SEBUTAN BAKU
Sistem Ejaan :
1- Sistem ejaan diperkenalkan oleh R.J.Wilkinson pada tahun 1902.
2- Sistem ejaan rumi mengalami perubahan kepada sistem Ejaan Rumi Za’ba dan diguna pakai sebagai ejaan rasmi agak lama di Malaysia.
3- 16 Ogos 1972 diganti oleh Sistem Ejaan Rumi Baharu BM.
1- Sistem ejaan diperkenalkan oleh R.J.Wilkinson pada tahun 1902.
2- Sistem ejaan rumi mengalami perubahan kepada sistem Ejaan Rumi Za’ba dan diguna pakai sebagai ejaan rasmi agak lama di Malaysia.
3- 16 Ogos 1972 diganti oleh Sistem Ejaan Rumi Baharu BM.
Pedoman Umum Ejaan dan Sebutan Baku :
- Abjad – 26 abjad
- Vokal – 6 [ a/ e pepet/ e taling/ i/ o/ u ]
- Konsonan – 21
- Diftong – 3 [ ai au oi ]
- Digraf – 5 [ kh gh ng ny sy ]
(a) - Abjad :
Abjad bahasa Melayu moden (di Malaysia, Tulisan Rumi) mengandungi 26 huruf Abjad Latin asas ISO tanpa sebarang diakritik. [1] Bahasa Melayu lebih biasa ditulis dalam tulisan ini daripada Jawi (olahan Aksara Arab). Abjad Bahasa Melayu Latin adalah aksara bahasa Melayu rasmi di Indonesia (sebagai Bahasa Indonesia), Malaysia (sebagai Bahasa Malaysia) dan Singapura, manakala tulisan ini adalah ko-rasmi dengan Jawi di Brunei.
Dahulu, sebilangan aksara seperti aksara-aksara Pallava, Kawi dan Rencong, digunakan untuk menulis Bahasa Melayu Kuno, sehingga digantikan oleh Jawi dengan pengenalan Islam. Ketibaan kuasa jajahan Eropah membawa abjad Latin ke Kepulauan Melayu.
Negeri-negeri yang menutur bahasa Melayu terbahagi kepada dua pemerintahan kolonial (Belanda dan British), dua ortografi ejaan berlainan dimajukan di Hindia Timur Belanda dan Tanah Melayu British masing-masing, dipengaruhi oleh ortografi bahasa kolonial masing-masing. Sistem Ejaan Soewandi (atau Sistem Ejaan Republik selepas kemerdekaan), digunakan di Hindia Timur Belanda dan kemudian di Indonesia merdeka sehingga 1972, berdasarkan abjad Bahasa Belanda. Pada 1972, sebagai usaha untuk menyatukan penggunaan sistem ejaan bahasa Melayu, kedua-dua negara, Indonesia dan Malaysia masing-masing mula mengadakan pembaharuan ejaan, dipanggil Ejaan yang Disempurnakan di Indonesia dan Ejaan Rumi Bersama di Malaysia. Walaupun pewakilan bunyi penuturan kebanyakannya sama, sebilangan kelainan ejaan masih ada.
Terdapat 26 abjad atau huruf yang wujud. Ia terdiri daripada :
a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y dan z.
A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y dan Z.
HURUF
|
SEBUTAN
|
PERKATAAN
|
Aa
|
e
|
Anak
|
Bb
|
bi
|
Burung
|
Cc
|
si
|
Cawan
|
Dd
|
di
|
Darah
|
Ee
|
i
|
Ekor
|
Ff
|
ef
|
Filem
|
Gg
|
ji
|
Gigi
|
Hh
|
ec
|
Hati
|
Ii
|
ai
|
Ibu
|
Jj
|
je
|
Jam
|
Kk
|
ke
|
Kuda
|
Ll
|
el
|
Lari
|
Mm
|
em
|
Malam
|
Nn
|
en
|
Nasi
|
Oo
|
o
|
Orang
|
Pp
|
pi
|
Pintu
|
Qq
|
kiu
|
Quran
|
Rr
|
ar
|
Rambut
|
Ss
|
es
|
Sikat
|
Tt
|
ti
|
Tahu
|
Uu
|
yu
|
Ubi
|
Vv
|
vi
|
Vokal
|
Ww
|
dabliu
|
Wang
|
Xx
|
eks
|
Xenon
|
Yy
|
wai
|
Yuran
|
Zz
|
zek
|
zarah
|
(b) - Vokal :
Dalam bidang fonetik, vokal ialah satu komponen penting dalam bahasa lisan yang disebut dengan membuka saluran vokal agar tekanan udara tidak terkumpul di mana-mana di atas glotis, berbeza dengan konsonan yang mana adanya tutupan atau sumpatan di mana-mana sepanjang saluran vokal. Vokal juga difahami sebagai sukuan; bunyi dari mulut terbuka tetapi bukan sukuan dipanggil separuh vokal.
Perkataan vokal berasal dari perkataan Latin vocalis yang bermaksud "bertutur", kerana dalam kebanyakan bahasa, perkataan dan perbualan tidak menjadi tanpa bunyi vokal. Vokal juga merujuk kepada huruf-huruf yang digunakan untuk menuliskan bunyi vokal (A, E, I, O, U).
Terdapat 5 huruf vokal iaitu a, e, i, o dan u, tetapi terdapat 6 bunyi vokal daripada 5 huruf tersebut :
(c) - Konsonan :
Konsonan ialah bunyi selain dari bunyi vokal. Konsonan terhasil apabila terdapat gangguan atau halangan oleh alat artikulasi terhadap udara dari peparu. Konsonan terdiri daripada konsonan bersuara dan konsonan tidak bersuara. Konsonan bersuara bermaksud konsonan yang terhasil apabila tekanan udara yang keluar dari peparu menggetarkan pita suara manakala konsonan tidak bersuara adalah konsonan yang terhasil apabila udara dari peparu tidak menggetarkan pita suara.
Dalam bahasa Melayu konsonan terbahagi kepada 2 iaitu konsonan asli dan konsonan pinjaman. Konsonan asli bahasa Melayu merupakan konsonan yang sedia ada dan diguna oleh penutur bahasa Melayu tanpa sebarang perlakuan adaptasi oleh penutur. Dalam bahasa melayu terdapat 9 jenis konsonan iaitu :
a) Dua konsonan letupan dua bibir bersuara dan tidak bersuara ( p, b ).
b) Dua konsonan letupan gusi bersuara dan tidak bersuara ( t, d ).
c) Dua konsonan letupan lelangit lembut bersuara dan tidak bersuara ( k, g ).
d) Satu konsonan hentian glotis. ( ? )
e) Dua konsonan letusan bersuara dan tidak bersuara ( c, j )
f) Dua konsonan geseran tidak bersuara, iaitu geseran gusi tidak bersuara ( s) dan geseran glotis bersuara ( h ).
g) Satu konsonan getaran bersuara ( r ).
h) Satu konsonan sisian bersuara ( i ).
i) Empat konsonan sengauan bersuara (m, n, Å‹ , n )
j) Dua konsonan separuh vokal bersuara, iaitu ( i ) dan separuh vokal dua bibir bersuara (w).
k) Satu konsonan separuh vokal lelangit keras bersuara ( j ).
Penghasilan konsonan-konsonan tersebut melibatkan daerah-daerah artikulasi seperti dua bibir, gusi, lelangit keras, lelangit lembut, pita suara, glotis dan rongga hidung.
(d) - Diftong :
Bunyi diftong adalah rentetan dua vokal yang dihasilkan dengan satu hembusan nafas sahaja dan mempunyai satu puncak kelantangan. Terdapat tiga jenis bunyi diftong iaitu [ ai ], [ au ] dan [ oi ].
Bunyi [ ai ] dilafazkan dengan bunyi [ ai ] pada semua kedudukan.
Ejaan
|
Sebutan
|
baiduri
|
[ bai.du.ri ]
|
hairan
|
[ hai.ran ]
|
Bunyi [ au ] dilafazkan dengan bunyi [ au ] pada semua kedudukan.
Ejaan
|
Sebutan
|
saudara
|
[ sau.da.ra ]
|
kemarau
|
[ ke.ma.rau ]
|
Bunyi [ oi ] dilafazkan dengan bunyi [ oi ] dan bukan bunyi [ Oi ], bagi kaat-kata jati dalam Bahasa Melayu.
Ejaan
|
Sebutan
|
sepoi
|
[ se.poi ]
|
kaloi
|
[ ka.loi ]
|
Diftong
|
Di depan
|
Di tengah
|
Di belakang
|
Ai
|
Aising
|
Ghairah
|
Lambai
|
Au
|
Aurat
|
Saudara
|
Surau
|
Oi
|
Oisium
|
Boikot
|
Amboi
|
(e) - Digraf :
Digraf ialah dua huruf konsonan (selain a, e, i, o, u) yang hadir secara berturut-turut yang menghasilkan satu bunyi dalam perkataan.
Dalam data kami, digraf sama dengan konsonan berganding, iaitu dua huruf berturut-turut yang mewakili satu bunyi seperti ng, ny dan sy, atau disebut juga dwihuruf, dwilambang dan huruf rangkap - Pusat Rujukan Persuratan Melayu, DBP
Digraf dikenali juga sebagai dwihuruf, dwilambang atau huruf rangkap. Dalam Bahasa Melayu, terdapat lima dwihuruf berbeza untuk konsonan :
- gh mewakili /É£/ (geseran velar bersuara) - dipinjam dari bahasa Arab, contohnya: ghairah, Afghan dan baligh.
- kh mewakili /x/ (geseran velar tak bersuara) - dipinjam dari bahasa Arab, contohnya: khidmat, akhbar dan tarikh.
- ng mewakili /Å‹/ (sengauan velar)
- ny mewakili /ɲ/ (sengauan lelangit)
- sy mewakili /ʃ/ (geseran belakang gusi tak bersuara)
Contoh perkataan digraf :
ng - nganga, bunga, singa
ny - nyamuk, nyanyi, nyala
kh - khabar, khas, khamis
sy - syampu, syabas, syarikat
gh - ghazal, ghairah, ghaib
Pola Keselarasan Vokal, 18 pola keselarasan vokal :
Bagi memudahkan kita mengingat dan memahami kesemua 18 pola tersebut, maka rajah berikut telah dirumuskan daripada jadual di atas. Berdasarkan gambar rajah di atas, ada empat perjelasan seperti yang berikut:
i. Garisan segi tiga yang berhubungan menunjukkan vokal-vokal yang boleh dipasangkan antara satu sama lain,maka terbentuklah pola :
a-i
|
u-i
|
i-u
|
i-a
|
u-a
|
e-o
|
a-u
|
o-e
|
ii. Huruf yang berada di dalam bulatan dan separuh bulatan menunjukkan bahawa setiap vokal tersebut boleh dipasangkan dengan vokal itu sendiri,maka terbentuklah pola :
a-a
|
i-i
|
u-u
|
e-e
|
o-o
|
iii. Huruf yang berada di dalam separuh bulatan menunjukkan vokal e taling dan o berada bertentangan dan masing-masing mempunyai anak panah yang menghala ke atas,maka terbentuklah pola :
e-a
|
o-a
|
iv. Huruf vokal e pepet yang berada dalam segi empat mempunyai tiga anak panah yang menghala ke huruf a, i dan u,maka terbentuklah pola:
e-i
|
e-u
|
e-a
|
Daripada 18 pola itu,ada lapan pola yang merupakan pola yang berubah daripada sistem ejaan lama. Dasar mengenai perubahan ini menetapkan supaya digunakan huruf vokal i atau u pada suku kata akhir tertutup sekiranya suku kata praakhir menggunakan huruf vokal a,e pepet, i atau u seperti yang berikut :
Bil
|
Ejaan Lama
|
Ejaan Baru
| ||
Pola
|
contoh
|
Pola
|
Contoh
| |
1
|
a-e taling
|
aleh
|
a-i
|
alih
|
2
|
a-o
|
batok
|
a-u
|
batuk
|
3
|
e pepet-e taling
|
lebeh
|
e-i
|
lebih
|
4
|
e pepet-o
|
tempoh
|
e-u
|
tempuh
|
5
|
i-e taling
|
pileh
|
i-i
|
pilih
|
6
|
i-o
|
tidor
|
i-u
|
tidur
|
7
|
u-e taling
|
usek
|
u-i
|
usik
|
8
|
u-o
|
untong
|
u-u
|
untung
|
Perkataan yang terlibat biasanya mengandungi huruf konsonan yang berakhir dengan h, k, ng dan r.
Bagi pola yang tidak berubah daripada sistem ejaan lama,maka digunakan huruf vokal e taling atau o pada suku kata akhir tertutup jika suku kata praakhir menggunakan huruf vokal e taling atau o juga, contoh :
Bil
|
Pola
|
Contoh Perkataan
|
1
|
e taling-e taling
|
leceh, gelek, teleng, selekeh
|
2
|
e taling-o
|
tempoh, belok, telor, selekoh
|
3
|
o-e taling
|
oleh, boleh, ponteng, celoteh
|
4
|
o-o
|
pokok, boron, kelompok, seloroh
|
POLA KEKECUALIAN KESELARASAN HURUF VOKAL :
Bil. Pola Ejaan Contoh Kata Bahasa Contoh Kata Bahasa
Nusantara Inggeris
1 a – e taling aneh, awet kabaret, jaket
2 a – o barong, calon atom, kontraktor
3 e pepet – e taling gembleng setem
4 e pepet – o bendok, jempol gabenor, interkom
5 i – e taling imlek tiket, kriket
6 i – o ijon, pilon diftong, transistor
7 u – e taling tulen, ulet subjek
8 u – o buron, bunglon kupon, konduktor
9 a – e pepet pakem teater, plaster
10 e taling – i - hipotesis, objektif
1 11 e taling – u - petroleum, spectrum
1 12 e pepet – e pepet demdem -
1 13 i – e pepet iseng artikel, filem, dividen
1 14 o – i - fosil, polis
1 15 o – u - bonus, forum
1 16 e taling – e pepet - meter
1 17 o – e pepet - Oktober, broker
Ejaan Kata Serapan daripada Bahasa Inggeris dan Bahasa Eropah :
Penyusunan ejaan bagi kata serapan daripada bahasa Inggeris dan bahasa Eropah yang lain yang ditulis dalam huruf Roman dilakukan dengan mengikut peraturan penyesuaian huruf, contohnya:
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu Contoh Penggunaan
a a abstrak
ae ae aerial
ai ai aileron, aising
au au audit, automatik
b, bb b lobi, hobi
Bagi penyesuaian ejaan daripada bahasa Inggeris dan bahasa-bahasa Eropah yang lain yang ditulis dengan huruf Roman, yang dipentingkan Ialah bentuk ejaan dan bentuk visualnya.
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
carbon jadi karbon bukan kaban
cartoon kart katun
conductor konduktor kondakter
dialogue dialog dailog
institute institut institiut
structure struktur strakcer
Kata serapan daripada bahasa Inggeris dan bahasa-bahasa Eropah yang lain dikecualikan daripada peraturan sistem keselarasan huruf vokal menurut Sistem Ejaan Rumi Baharu Bahasa Melayu.
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
atom tetap atom bukan atum
bonus bonus bonos, bunus
fossil fosil fosel, fusil
pistol pistol pestol, pistul
Ejaan gugus konsonan yang terdapat dalam bahasa Inggeris dan bahasa-bahasa Eropah yang lain diterima dan dikekalkan bentuknya dalam bahasa Melayu dengan beberapa penyesuaian. Penulisan gugus konsonan di awal kata atau awal suku kata dikekalkan. Sebagai contoh :
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
bl block jadi bl - blok
br brake br- brek
chl- chlorophyll kl- klorofil
chr- chronology kr- kronologi
cl- clinic kl- klinik
cr- credit kr- kredit
fr- franc fr- franc
gl- glocose gl- glukosa
gr- gravity gr- graviti
kn- knot kn- knot
kr- krone kr- krone
pl- plumbum pl- plumbum
pr- practical pr- praktikal
ps- psychology ps- psikologi
pt- ptomaine pt- ptomain
sc- scandal sk- skandal
scr- script skr- skrip
sk- ski sk- ski
sn- snooker sn- snuker
sp- spectrum sp- spektrum
sph- sphere sf- sfera
spr- spring spr- spring
sq- squadron sk- skuadron
st- stable st- stabil
str- structure str- struktur
tr- tragedy tr- tragedi
tz- tzar tz- tzar
Sebagai kekecualian kepada peraturan gugus konsonan, beberapa kata tertentu telah diterima mengikut sistem ejaan lama yang menggunakan huruf e pepet, sebagai contoh :
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
class jadi kelas bukan klas
club kelab klab, klub
glass gelas glas
grant geran gran
plan pelan plan
stamp setem stem
Penulisan huruf gugus konsonan pada akhir kata (atau pada akhir suku kata) bagi kata yang diterima bentuk gugus konsonannya adalah seperti yang berikut :
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
-lf golf jadi -lf golf
-lt cobalt -lt kobalt
-nce science -ns sains
-nk bank -nk bank
-ps forceps -ps forseps
-rd standard -rd standard
-rm chloroform -rm kloroform
-rt consert -rt konsert
-x complex -ks kompleks
-xt text -ks teks
Huruf gugus konsonan di akhir kata dalam bahasa Inggeris yang disesuaikan dengan penambahan huruf vokal dalam bahasa Melayu adalah seperti yang berikut :
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
-ct fact jadi -kta fakta
-gm paradigm -gma paradigma
-ism materialism -isme materialisme
Kata daripada bahasa Inggeris dan bahasa Eropah yang lain yang sudah sebati atau telah lama terserap dalam bahasa Melayu dikekalkan ejaannya mengikut kaedah ejaan bahasa Melayu, contohnya :
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
bureau jadi biro bukan bureau
custom kastam kustom
driver drebar driber, driver
modern moden modern
pension pencen pension
station stesen station, stasion, stesyen
Semua huruf ‘g’ yang diucapkan ‘j’ dalam bahasa Inggeris tetap diterima sebagai huruf ‘g’ juga dalam bahasa Melayu. Sebagai contoh :
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
agenda tetap agenda bukan ajenda
gymnasium gimnasium jimnasium
technology teknologi teknoloji
tragedy tragedi trajedi
Huruf ‘g’ yang diucapkan ‘j’ mengikut sebutan dalam bahasa Inggeris, disesuaikan menjadi huruf ‘j’ dalam bahasa Melayu, sebagai contoh :
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
agent jadi ejen, agen
college kolej
contingent kontinjen
engine enjin
Ejaan Kata Serapan daripada Bahasa Arab :
Terdapat dua cara untuk mengeja kata setapan daripada bahasa Arab dalam bahasa Melayu, iaitu:
Kata umum daripada bahasa Arab yang sudah terserap atau sebati dalam bahasa Melayu dieja dalam tulisan Rumi seperti mengeja kata jati bahasa Melayu, sebagai contoh :
sahabat
darurat
hakim
izin
kubur
zat
sabar
zalim
Istilah daripada bahasa Arab boleh ditulis menggunakan kaedah transliterasi huruf Arab ke tulisan Rumi, sebagai contoh :
hadith
kidhib
isti’mal
qunut
riya’
Comments
Post a Comment